Rodzinna piecza zastępcza
Dziecko, któremu nie może zapewnić opieki i wychowania rodzić zapewnia się opiekę i wychowanie w pieczy zastępczej. Jest ona sprawowana w formie rodzinnej pieczy zastępczej oraz instytucjonalnej. Naszym celem jest umieszczenie jak największej liczby dzieci pozbawionych opieki swoich rodziców w rodzinnej pieczy zastępczej.
Formy rodzinnej pieczy zastępczej:
1) rodzina zastępcza:
a) spokrewniona,
b) niezawodowa,
c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;
2) rodzinny dom dziecka.
Nie można łączyć funkcji rodziny zastępczej niezawodowych z rodziną zastępczą zawodową lub rodzinnym domem dziecka i odwrotnie.
Funkcje rodzin zastępczych spokrewnionych pełnią jedynie następujące osoby: babcie, dziadkowie i rodzeństwo dziecka, czyli członkowie rodziny, na których zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny. Liczba dzieci przebywających w takiej rodzinie zastępczej będzie wynikała z konkretnej sytuacji rodzinnej.
Rodziny niezawodowe osoby niespokrewnione z dzieckiem oraz spokrewnione w dalszej linii (ciocie, kuzynki itp.). Co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów. Liczba dzieci w rodzinie niezawodowej nie powinna być większa niż troje. Rodziny niezawodowe mogą zostać przekształcone na rodziny zawodowe, gdy maja ukończony wymagający tego kurs, otrzymają pozytywna opinię koordynatora oraz posiadają co najmniej 3 letni staż. Musi to być jednak skorelowane z limitem rodzin zastępczych zawodowych określonym w programie 3 letnim.
Rodziny zastępcze zawodowe ze względu na swoje kwalifikacje będą mogły zająć się wychowaniem dzieci wymagających szczególnej troski lub umiejętności wychowawczych. Rodziny te mają obowiązek stale doskonalić swoje umiejętności, głównie poprzez szkolenia. W zawodowej rodzinie zastępczej będzie mogło przebywać nie więcej niż troje dzieci. Umowę na zawodową rodzinę zastępczą zawrzeć może w imieniu Prezydenta Dyrektor OPS. Określa się w niej szczegółowe warunki i zawiera się ją, na co najmniej 4 lata. Wynagrodzenie przysługuje tylko 1 małżonkowi. Do czasu umieszczenia pierwszego dziecka wynagrodzenie nie przysługuje. Osoba ta nie może mieć dodatkowego zatrudnienia.
W rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego, gdzie może przebywać 3 dzieci w okresie do 4 miesięcy, a w uzasadnionych przypadkach 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego. Pozostałe przepisy są spójne.
Rodzina zastępcza zawodowa specjalistyczna jest to rodzina dla dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności; dzieci umieszczanych w pieczy na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz małoletnie matki z dziećmi.
Rodzinnym domem dziecka (rdd) nazwano w ustawie dawne rodziny zastępcze wielodzietne. W rodzinie tej może przebywać do 8 dzieci. Umowę na prowadzenie rdd podpisuje się z Prezydentem. Określa ona szczegółowe warunki i zawierana jest, na co najmniej 5 lat. Wynagrodzenie przysługuje tylko 1 z małżonków. Osoba ta nie może mieć dodatkowego zatrudnienia. Zatrudnia się tu także osobę zajmującą się opieką i wychowaniem dzieci, lecz zgodnie z komentarzem ministerstwa nie może to być drugi z małżonków – jak wyraźnie wskazuje art. 62.4. ma to jednak być osoba wskazana przez prowadzącego rdd. Przy większej liczbie dzieci niż 4 na wniosek prowadzącego zatrudnia się także osobę do pomocy. Umowy podpisuje prezydent mogą to być umowa o pracę lub umowa o świadczenie usług.
Rodzinę zastępczą lub rdd mogą tworzyć małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, które:
1) dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
3) wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku, gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
a) zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 357 i 730), oraz;
b) opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
6) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tym, że w przypadku cudzoziemców ich pobyt jest legalny;
7) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rdd może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
Osoby, które chcą stać się rodziną zastępczą niezawodową, zawodowej, lub prowadzącym rdd pracownik Zespołu do Spraw Pieczy Zastępczej po przeprowadzeniu oceny pod względem spełniania warunków, o których mowa powyżej kieruje na szkolenie dla kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej. Szkolenie takie może odbyć się poza terenem Miasta.
Obowiązek sprawowania pieczy nad dzieckiem i jego wychowania rodzina zastępcza lub prowadzący rdd podejmuje z dniem faktycznego umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub rdd na mocy orzeczenia sądu do czasu powrotu do rodziny naturalnej, a w przypadku, gdy jest to niemożliwe do czasu ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Jeśli pełnoletni wychowanek ma taka wolę (i chce tego również rodzina zastępcza) może pozostać w rodzinnej pieczy zastępczej do ukończenia 25 rok życia, pod warunkiem pobierania nauki w: szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, na uczelni, u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.
Rodziny zastępcze otrzymują na każde dziecko świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania w wysokości:
– rodziny zastępcze spokrewnione – 694 zł bez względu na wiek dziecka
– prowadzący rdd oraz pozostałe rodziny zastępcze 1052 zł bez względu na wiek dziecka
Rodzinie zastępczej do świadczenia, o którym mowa w ust. 1, na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości 500 zł tj. świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zwany dalej „dodatkiem wychowawczym„.
Wszystkim rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rdd przysługuje dodatek na dziecko niepełnosprawne (legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności). Wysokość dodatku to minimum 211 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych potrzeb utrzymania dziecka. Dodatek w takiej samej wysokości otrzymają też rodziny zastępcze zawodowe na dziecko umieszczone w trybie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Dodatki te nie przysługują, gdy dziecko okresowo przebywa w dps, sosw, mow, mos, sow, zaś świadczenie w tym wypadku przysługuje jedynie w 20% jego wysokości.
Ponadto wszystkim rodzinom zastępczym oraz osobom prowadzącym rdd w miarę możliwości finansowych Ośrodka można przyznać świadczenia fakultatywne, czyli nieobowiązkowe:
– raz w roku dofinansowanie do wypoczynku dzieci poza miejscem zamieszkania.
– jednorazowo można otrzymać także świadczenie na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka
– jednorazowo lub okresowo świadczenia na pokrycie wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych, które mają wpływ na jakość sprawowanej opieki.
Ponadto rodzinom zastępczym niezawodowym, zawodowym można przyznać pieniądze na utrzymanie lokalu mieszkalnego, zaś obligatoryjnie przyznaje się, rodzinie zawodowej, w której umieszczono więcej niż 3 dzieci oraz prowadzącym rdd.
Świadczenie jest przyznawane na wniosek od dnia faktycznego umieszczenia dziecka do dnia faktycznego opuszczenia przez dziecko rodziny zastępczej. Wniosek składa się w Zespole ds. pieczy zastępczej w OPS. Pomoc przyznawana jest w drodze decyzji.
Każda rodzina zastępcza może złożyć wniosek o przyznanie jej koordynatora pieczy zastępczej, który udzieli jej pomocy i wsparcia w załatwianiu różnych spraw oraz w rozwiązywaniu problemów związanych z wychowaniem dziecka.